روش دیمتل DEMATEL (Decision Making Trial And Evaluation) یکی از انواع روش های تصمیم گیری گروهی بر اساس مقایسه های زوجی و قضاوت کارشناسان است. در بین سال های 1976 تا 1971 میلادی، توسط Gabus و Fonetla برای مطالعه و حل مسائل پیچیده و در هم تنیده جهان ارائه شد و در اهداف استراتژیک و عینی از مسائل جهانی، به منظور دسترسی به راه حل های مناسب مد نظر قرار گرفت.
آنچه می خوانید
این روش بر مبنای دیاگراف ها (گراف جهت دار) بنا نهاده شده که با بهره مندی از قضاوت کارشناسان در شناسایی عوامل موجود در یک سیستم و با بکارگیری اصول نظریه گرافها، به استخراج روابط تاثیرگذار یا تاثیرپذیر( روابط علی و معلولی، متقابل) عناصر پرداخته و ساختاری سلسله مراتبی و نظام مند ازآنها ارائه می دهد. به طوریکه شدت اثر روابط مذکور را به صورت امتیاز عددی معین می کند.
روش دیمتل یک رتبه بندی از آلترناتیوها را به ما نمی دهد بلکه برای تعیین میزان اثرگذاری و اثرپذیری معیارهای یک سیستم (که در ادبیات روش به آن عامل گفته می شود) کاربرد دارد. این روش اغلب بصورت مستقل عمل نمی کند بلکه به عنوان زیر روشی از روشهای دیگر خصوصا ANP است.
روش دیمتل DEMATEL روش دیمتل DEMATEL روش دیمتل DEMATEL روش دیمتل DEMATEL
روش دیمتل DEMATEL چیست؟
پایه روش دیمتل بر اساس این فرض بنا شده که یک سیستم شامل مجموعه ای از معیارهای {C= {C1, C2,..Cn است و مقایسه زوجی روابط میان آنها می تواند به وسیله معادلات ریاضی مدل شود. این روش برای ساختن و تحلیل مدل های ساختاری مرتبط با روابط علی و معلولی پیچیده میان عوامل یک مسئله است.
به طور خلاصه، این روش برای ساختاردهی به یک دنباله از اطلاعات مفروض کاربرد دارد به طوریکه:
- شدت ارتباطات را به صورت امتیاز دهی مورد بررسی قرار می دهد.
- بازخوردهای توأم با اهمیت آنها را تجسس می کند.
- روابط انتقال ناپذیر را محاسبه می نماید.
روش دیمتل DEMATEL روش دیمتل DEMATEL روش دیمتل DEMATEL روش دیمتل DEMATEL
بیشتر بدانیم
مزایای روش دیمتل
- در نظر گرفتن بازخور روابط(روابط متقابل)
- ساختاردهی به عوامل پیچیده در قالب گروههای علت و معلولی
- تعیین اهمیت و وزن عوامل دخیل در مدل توسط تمامی عوامل موجود(کل مدل)
- تعامل بیشتر بین تصمیم گیرنده و کارشناسان سازمان
کاربردهای روش دیمتل
- کشف استراتژی های بازاریابی
- سیستم های کنترل
- مسائل امنیتی خطوط هوایی
- تعیین صلاحیت یا انتخاب مدیران
- استخراج عوامل تنش زا در زندگی
- انتخاب نظام بهبود مدیریت در صنایع کوچک
- ارزیابی ریسک های بحرانی پروژه های مهندسی
روش دیمتل DEMATEL روش دیمتل DEMATEL روش دیمتل DEMATEL روش دیمتل DEMATEL
مدل پیشنهادی دیمتل
در سال 1976 Fontela & Gabus این روش را توسعه داده و گام های اصلی زیر را برای آن پیشنهاد دادند:
- ایجاد ماتریس روابط مستقیم
- نرمال سازی ماتریس
- محاسبه ماتریس روابط کل
- رسم نمودار علی – معلولی
- محاسبه میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری هر یک از عوامل
گام اول: ایجاد ماتریس روابط مستقیم
به کمک یکی از روشهای ایده آفرینی و تفکر گروهی در خبرگان مانند طوفان فکری، فکرنویسی، دلفی یا کنفرانس، فهرستی از عوامل موجود و موثر در مساله مورد بررسی را از نظر گروه کارشناسان سازمان استخراج کرده و در رئوس یک دیاگراف قرار دهید.
گام دوم: تعیین روابط حاکم بین عوامل با مقایسه زوجی آنها
با استفاده از نظر کارشناسان روابط حاکم بر ارتباطات بین رئوس مقایسات زوجی میان عوامل که n×n را تعیین کرده و ماتریس معرف میزان تاثیر رابطه بین آنهاست را طبق نظر هر کارشناس(که در آن aij درجه نفوذ معیار cj بر ci است) تشکیل دهید.
گام سوم: محاسبه ماتریس مستقیم با استفاده از مقایسات زوجی گروهی
ماتریسهای حاصل از گام قبل را بررسی کرده و وجود یا عدم وجود رابطه نهایی بین دو عامل را توسط رای اکثریت کارشناسان (در ماتریسهای پذیرفته شده که مطابقت بیشتری با هم دارند) تصمیم گیری کرده و ماتریس ارتباط مستقیم میانگین M را تشکیل دهید.
این کار بدین طریق انجام می شودکه اگر بیش از نیمی از را صفر تشخیص داده بودند، بی B بر A کارشناسان شدت اثر عامل مقدار M تایید شده و درایه متناظر در ماتریس B بر A اثر بودن صفر می گیرد. در غیر اینصورت با توجه به توافق جمعی کارشناسان یا با استفاده از میانگین ساده نظرات، امتیاز مربوطه را تعیین و در درایه متناظرش قرار دهید.
گام چهارم: رسم دیاگراف روابط مستقیم
دیاگراف متناظر با ماتریس ارتباط مستقیم M را رسم کنید به گونه ای که:
- راس های آن: عوامل
- کمان های آن: در جهات روابط مستقیم موجود بین هر دو عامل
- وزن هر یال: امتیاز داده شده به هر رابطه مستقیم
گام پنجم: نرمال سازی ماتریس M
جمع سطری درایه های ماتریسM را محاسبه کرده و معکوس بیشترین آن را در درایه های ماتریس Mضرب کنید. با این کار شدت نسبی حاکم بر روابط مستقیم تعیین می شود.
گام ششم: محاسبه ماتریس روابط کل
در این گام ماتریس شدت نسبی موجود از روابط مستقیم و غیر مستقیم S با توجه به فرمول زیر، تشکیل می شود:
نکته: آثار غیر مستقیم عامل های موجود در طول زنجیره دیاگراف اولیه به صورت پیوسته کاهش می یابد، لذا این اثرها به ماتریس معکوسه همگرا می شوند.
گام هفتم: رسم نمودار علی
- R: جمع سطری درایه ها، برای هر عامل معرف میزان تاثیرگذاری آن بر سایر عناصر سیستم مورد بررسی است.
- J: جمع ستونی درایه ها، برای هر عامل معرف شدت تاثیرپذیری عامل مذکور از سایر عناصر سیستم مورد بررسی است.
- R+J: بردار برتری، که بردار افقی بوده و میزان تاثیر و تاثر عامل مورد نظر در سیستم است. به عبارت دیگر هرچه مقدار R+J بیشتر باشد، آن عامل تعامل بیشتری با سایر عناصر سیستم دارد لذا وزن (اهمیت) عامل در سیستم بیشتر است.
- R-J: بردار ارتباط، که بردار عمودی بوده و مقدار نهایی تاثیرگذاری هر عامل بر مجموعه عناصر دیگر سیستم را نشان می دهد.
R > J → R – J > 0 → عامل یک تاثیر گذار قطعی است و یک متغیر علت (اثرگذار) محسوب می شود
R < J → R – J < 0 → عامل یک تاثیر پذیر قطعی است و یک متغیر معلول (اثرپذیر) محسوب می شود
بنابراین نمودار علی می تواند بر اساس ترسیم زوج مرتب های (R+J,R-J) به دست آید که درون بینی با ارزشی برای تصمیم گیری فراهم می کند.
روش دیمتل DEMATEL روش دیمتل DEMATEL روش دیمتل DEMATEL روش دیمتل DEMATEL
برای اینکار یک دستگاه مختصات دکارتی با محور طولی R+J و محور عرضی R-J رسم می شود که در آن موقعیت هر عامل با نقطه ای به مختصات (R+J,R-J) تعیین می گردد.
گام هشتم: مشخص نمودن سلسله مراتب یا ساختار ممکن معیارها
دراین گام با مرتب کردن عوامل براساس مقادیر R و J و R+J و R-J حاصله از ماتریس S می توان یک ساختار و رتبه بندی ممکن از عوامل، به دست آورد.
گام نهم: رسم نقشه روابط شبکه
همچنین یک نقشه روابط شبکه NRM (Network Relationships Map) بین عوامل قابل رسم است. جهت رسم NRM باید ارزش آستانه روابط از طریق میانگین مقادیر ماتریس S محاسبه شود. با این کار می توان از روابط جزئی (تمامی روابط با مقدار کوچکتر از آستانه در ماتریس S صرف نظر کرده و مقدارآنها را صفر نمود یعنی آن رابطه را علی در نظر نگرفت و شبکه روابط قابل اعتنا (روابطی که مقادیر آنها در ماتریسS از مقدار آستانه بزرگتر باشد) را ترسیم کرد.
خدمات فرابگیر
- تبلیغات در فضای مجازی گوگل، اینستاگرام و فیس بوک.
- مدیریت صفحات اجتماعی اینستاگرام و فیس بوک.
- برنامه نویسی حرفه ای با جدیدترین متدهای روز دنیا
- طراحی وب سایت و سئو نمودن مطالب با جدیدترین راهکارها برای بازدید حداکثری مطالب
- خدمات طراحی سربرگ؛ کار ویزیت، لوگو و بسته مدیریتی
- پروژهای دانشجویی در زمینه تحقیق در عملیات، آمار و تصمیم گیری چند معیاره
- آموزش مجازی برای کاربران در زمینه های درخواستی دوره های موجود در وب سایت
باعث افتخارست که مجموعه ما تا کنون بیش از ۱۲۰۰ پروژه موفق در زمینه های متخلف ارائه نموده است که با مراجعه به بخش نمونه کارها در دسترس شما عزیزان قرار گرفته است. در صورتی که تصور می کنید پروژه مورد نظر شما در این دسته بندی ها قرار ندارد با تماس با تیم حرفه ای ما می توانید از مشاوره رایگان بهره مند گردید.
عالی بود
خواهش می کنم
عالی مهندس، ممنون
خواهش می کنم.